Cách giải bài toán tổng tỉ, hiệu tỉ lớp 4
Bài toán tổng tỉ, hiệu tỉ là một dạng Toán lời văn của học sinh lớp 4 và tiếp tục học nâng cao lên ở lớp 5. Để giúp các bạn hiểu và biết cách giải các bài Toán về tổng tỉ hiệu tỉ, trong bài viết ngày hôm nay chính xác sẽ chia sẻ cụ thể về các phương pháp làm bài. Cùng đi tìm hiểu nhé!
BÀI TOÁN TỔNG TỈ
Ví dụ: Tổng của hai số là 121, tỷ số của hai số đó là 5/6. Tìm hai số đó.
Theo đề bài ta có sơ đồ:
Lý giải các bước:
1. Bài toán cho tỉ số của hai số là 5/6. Vậy ta vẽ số bé là 5 phần bằng nhau, số lớn là 6 phần bằng nhau. Vậy tổng số phần của cả hai số là 11 phần (11 đoạn thẳng bằng nhau).
2. Đề bài cho tổng của hai số là 121, tương đương tổng của 11 phần cũng là 121. Vậy ta tìm được 1 phần bằng 11.
3. Khi đã tìm được 1 phần, ta chỉ cần nhân giá trị 1 phần đó với số phần tương ứng của số lớn và số bé.
Từ bài tập ví dụ trên, chúng ta có sơ đồ Phương pháp giải bài toán tổng – tỉ như sau:
Phương pháp chung giải các bài toán tổng – tỉ
Bước 1: Vẽ sơ đồ theo dữ kiện bài ra
Bước 2: Tìm tổng số phần bằng nhau
Bước 3: Tìm số bé và số lớn (trong bước này các em học sinh có thể tìm số lớn trước hoặc số bé trước tùy theo các dữ kiện của đề bài)
Công thức tính:
Số bé = (Tổng : Số phần bằng nhau) x Số phần của số bé (Hoặc tổng – số lớn)
Số lớn = (Tổng : Số phần bằng nhau) x Số phần của số lớn (Hoặc tổng – số bé)
Bước 4: Đưa ra kết luận về đáp án
BÀI TOÁN HIỆU TỈ
Ví dụ: Hiệu của hai số là 192. Tỉ số của hai số đó là 3/5. Tìm hai số đó.
Theo đề bài ta có sơ đồ:
Lý giải các bước:
1. Bài toán cho tỉ số của hai số là 3/5. Ta vẽ số bé là 3 phần (đoạn thẳng) bằng nhau, số lớn là 5 phần bằng nhau. Vậy đoạn thẳng biểu diễn số lớn dài hơn đoạn thẳng biểu diễn số bé 2 đoạn (5 – 3 = 2).
2. Đề bài cho hiệu của hai số là 192, tương đương giá trị 2 phần đoạn thẳng đúng bằng 192. Vậy ta tìm được 1 phần bằng 96.
3. Khi đã tìm được 1 phần, ta chỉ cần nhân giá trị 1 phần đó với số phần tương ứng của số lớn và số bé.
Từ bài tập ví dụ trên, ta có sơ đồ Phương pháp giải bài toán hiệu – tỉ như sau:
Phương pháp giải bài toán hiệu – tỉ
Bước 1: Tìm hiệu của 2 số (trong trường hợp đề bài ẩn hiệu)
Bước 2: Tìm tỉ số của 2 số (trong trường hợp đề bài ẩn tỉ)
Bước 3: Vẽ sơ đồ theo dữ kiện bài ra
Bước 4: Tìm hiệu số phần bằng nhau
Bước 5: Tìm số bé
Công thức tính số bé:
Số bé = Hiệu : Hiệu số phần x Số phần số bé
Bước 6: Tìm số lớn (Số lớn = số bé + hiệu)
Bước 7: Kiểm tra và kết luận đáp án
CÁC LỖI SAI THƯỜNG GẶP PHẢI CỦA HỌC SINH
- Hiểu sai bản chất bài toán.
- Gộp bước làm, làm tắt nên tính toán sai.
- Quên ghi đơn vị (lỗi sai cơ bản của các bài toán lời văn)
Ví dụ ta có bài tập: Cho biết chu vi một hình chữ nhật là 24 cm, chiều dài hơn chiều rộng 4 cm. Tìm độ dài các cạnh.
Đáp án của một số học sinh:
Chiều rộng của hình chữ nhật đó là:
(24 – 4) : 2 = 10
Chiều dài hình chữ nhật đó là:
10 + 4 = 14
Đáp số: Chiều rộng 10, chiều dài 14
Lỗi sai:
1. Coi chu vi hình chữ nhật là tổng chiều dài và chiều rộng.
2. Thiếu đơn vị.
Lời giải đúng:
– Nửa chu vi của hình chữ nhật đó là: 24 : 2 = 12 (cm)
– Chiều rộng hình chữ nhật đó là: (12 – 4) : 2 = 4 (cm)
– Chiều dài hình chữ nhật đó là: 4 + 4 = 8 (cm)
Đáp số: Chiều rộng 4 cm; Chiều dài 8 cm.
Có thể nói các dạng bài toán tổng tỉ hiệu tỉ của học sinh lớp 4 không hề khó, chỉ cần tuân theo các bước làm được chia sẻ trong bài viết là có thể tìm được đáp án dễ dàng. Tuy nhiên các bạn cũng cần vận dụng linh hoạt trong từng bài khác nhau. Cha mẹ có thể tham khảo để hướng dẫn và giúp các bạn nhà mình hiểu, từ đó làm bài tốt hơn nhé!
